Της Μαρίνας Μπαμπαλιάρη
Οι περαστικοί από το Central Park της Νέας Υόρκης παρατήρησαν ότι σε μία από τις λίμνες του πάρκου κολυμπούσε μια κάπως ξεχωριστή πάπια,σύμφωνα με το σχόλιο της δημοσιογράφου Amy Chiang Chen που δημοσιεύθηκε στην« The New York Times».Παρατηρώντας το πολύχρωμο και φανταχτερό πτέρωμα της οι διαθέτοντες γνώσεις ορνιθολογίας αναγνώρισαν αμέσως την πάπια -μανδαρίνο ( mandarin duck).
Αν και η συγκεκριμένη πάπια απολαμβάνει τις ομορφιές του πάρκου της Νέας Υόρκης , η ευρύτερη οικογένεια της προέρχεται από την Ασία και κυρίως την Κίνα και ανήκει στο είδος των Νησσιδών η επιστημονική ονομασία του οποίου είναι Aix galericulata, όνομα που προήλθε από την αρχαία ελληνική λέξη Αιξ που ο Αριστοτέλης χρησιμοποιούσε για να αναφερθεί σε άγνωστα καταδυτικά πτηνά, και την λατινική λέξη galericulata που σήμαινε την περούκα. Αυτή την επιστημονική ονομασία που οφείλεται και στο γεγονός ότι όταν παρατηρεί κανείς το πτέρωμα γύρω από το κεφάλι της συγκεκριμένης πάπιας αυτό μοιάζει με σχέδιο περούκας , καθιέρωσε επίσημα ο Σουηδός βοτανολόγος , γιατρός και ζωολόγος Κάρολος Λιναίος, το 1758, με το σημαντικό έργο του Systema Naturae στο οποίο έθεσε τα θεμέλια της «διωνυμικής ονοματολογίας» σύμφωνα με την οποία τα επιστημονικά ονόματα των ειδών σχηματίζονται από τον συνδυασμό δύο όρων : το όνομα του γένους και το όνομα του είδους.
Η ονομασία όμως με την οποία έγινε περισσότερο γνωστό το συγκεκριμένο είδος πάπιας είναι αυτή του μανδαρίνου λόγω της κύριας προέλευσης της από την Κίνα, αλλά και λόγω του εντυπωσιακού σε χρώματα πτερώματος της που σε πολλούς θύμιζε τις πολύχρωμες και φανταχτερές στολές των υψηλά ισταμένων Κινέζων αξιωματούχων τους οποίους οι δυτικοί αποκαλούσαν μανδαρίνους όπως και τη διάλεκτο που εκείνοι χρησιμοποιούσαν στην επικοινωνία τους. Πράγματι στη διάρκεια της Δυναστείας Qing, που εδραιώθηκε το 1636, ανατρέποντας την προκάτοχο της Δυναστεία Ming, και παρέμεινε στη εξουσία ως το 1911 όταν με τη σειρά της ανετράπη από την επανάσταση Xinhai, πολλοί Δυτικοί άκουγαν ανθρώπους να αποκαλούν τα μέλη κάθε μιας από τις 9 βαθμίδες της κρατικής εξουσίας mandarin δηλαδή ο επικεφαλής ή το αφεντικό.
Όμως πέρα από την προέλευση της καθιερωμένης ονομασίας της, η πάπια-μανδαρίνος κατέχει εξέχουσα θέση στην Κινέζικη λαογραφία. Οι Κινέζοι ονομάζουν τις πάπιες αυτές ως ζευγάρι yuan-yang όπου το yuan αντιστοιχεί στην αρσενική και το yang στη θηλυκή πάπια του ζευγαριού και σύμφωνα με την παράδοση οι πάπιες -μανδαρίνοι αποτελούν ζευγάρια για ολόκληρη ζωή, αντίθετα με τα ζευγάρια άλλων ειδών πάπιας. Έτσι θεωρούνται ως τα σύμβολα της αγάπης και της πίστης μεταξύ των συζύγων και απεικονίζονται σε πολλά έργα Κινέζικης τέχνης, ιδιαίτερα δε σε όσα χρησιμοποιούνται σε γαμήλιες τελετές.
Foto:Commons Wikimedia Chen Lin Yang Dynasty 1271-1378,Water Fowl,National Palace Museum
Είναι ενδεικτικό το γεγονός ότι σε μία Κινέζικη παροιμία οι πάπιες -μανδαρίνοι χρησιμοποιούνται, μεταφορικά για να υπογραμμιστεί η βαθιά και διαρκής σχέση των ζευγαριών. «Δύο πάπιες που παίζουν στο νερό» αναφέρει η παροιμία, απεικονίζοντας με τον τρόπο αυτό την αγάπη μεταξύ των συντρόφων.
Σχέδια με πάπιες-μανδαρίνους συναντά κανείς και στην πολιτική ιστορία της Κίνας. Ένα ενδιαφέρον παράδειγμα αποτελεί η ιστορία της σημαίας του λιμανιού Weihaiwei. Το 1898 η Αυτοκρατορία τότε της Κίνας νοίκιασε το λιμάνι Weihaiwai, στη Βρετανική Αυτοκρατορία για μία περίοδο 25 χρόνων. Η αρχική σημαία της περιοχής περιελάμβανε και ένα σχέδιο με τον Κινέζικο Δράκο, σύμβολο της Δυναστείας Qing. Στη συνέχεια όμως ο Βρετανός ύπατος αρμοστής για την περιοχή και το λιμάνι James S. Lockhart, ισχυριζόμενος ότι δεν ήταν σωστό μία Βρετανική σημαία να περιλαμβάνει το επίσημο έμβλημα της Κινεζικής Αυτοκρατορίας εισηγήθηκε την αλλαγή της σημαίας πράγμα που πέτυχε. Έτσι η νέα σημαία αποτελούνταν από το Βρετανικό μπλε έμβλημα με ένα ζευγάρι από πάπιες-μανδαρίνους ζωγραφισμένο πάνω σε αυτό.
Foto:Commons Wikimedia.Kabuki scene by Utagawa Hirosada, the actors Nakamura Tamashichi I,Sawamura Kitō I and Arashi Rikaku II as spirits of mandarin ducks 1849
«Τα ωραία φτερά κάνουν ωραία πουλιά» αναφέρει μία διεθνής παροιμία. Και αυτή ισχύει σίγουρα για τις πάπιες-μανδαρίνους και για το πολύχρωμο και φανταχτερό πτέρωμα τους και για την εξέχουσα θέση τους στην Κινέζικη παράδοση και ιστορία.
